Του Ηρακλή Καρκαζή, Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΚΠΑ
Οδοντιατρικο Βήμα, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2013
Σύμφωνα με τον σύγχρονο γερμανό φιλόσοφο Peter Sloterdijk, η συντριπτική πλειοψηφία των κειμένων που γράφονται από τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας δεν θα διαβαστούν ποτέ. Πρόκειται δηλαδή για μια ιδιότυπη χλωρίδα από κείμενα που αναπτύσσεται αποκλειστικά και μόνο στο μικροκλίμα της πανεπιστημιακής κοινότητας1.
Στις μη προσοδοφόρες πεδιάδες της ευρύτερης εκδοτικής δράσης, σπάνια και μόνο μεταλλαγμένα ή εκλαϊκευμένα υβρίδια του ερευνητικού μόχθου θα ευδοκιμήσουν. Τυπικό για εμάς παράδειγμα αποτελεί ο νομπελίστας νευροεπιστήμονας Gerald D. Edelman με την επιστημονική όσο και στοχαστική απόπειρα προσέγγισης της μυστηριώδους ανάδυσης της ανθρώπινης συνείδησης. Τα μεταφρασμένα στα ελληνικά βιβλία του Bright, Air, Brilliant Fire και A Universe of Consciousness θα διαβαστούν παρά τη δυσκολία τους και από εκείνους που δεν έχουν σπουδάσει τις νευροεπιστήμες, αλλά λαχταρούν απαντήσεις στο προαιώνιο ερώτημα της ενσυνείδητης εμπειρίας και της ανθρώπινης αυτεπίγνωσης που γεννιούνται σε μια χούφτα από ζελατινώδη ιστό2,3.
Χρόνια τώρα η ακαδημαϊκή χειραφέτηση περνάει κυρίως από τις στοχευμένες σε καλά περιοδικά δημοσιεύσεις. Αριθμητικά θα πρέπει να είναι επαρκείς και ποιοτικά να είναι καλές, όπως αυτό προσδιορίζεται από τους διαφόρους δείκτες ποιοτικής αξιολόγησης των περιοδικών στα οποία δημοσιεύονται. Οι εργασίες αυτές θα γραφτούν με πολύ κόπο, θα δημοσιευτούν, αν δημοσιευτούν, με αγωνιώδη προσπάθεια και τελικά θα διαβαστούν, αν διαβαστούν, από τους λίγους της κοινότητας που διατηρούν ανάλογες ερευνητικές ανησυχίες. Έτσι, το πανεπιστήμιο τυπικά θα παράξει γνώση, ενώ η ερευνητική προσπάθεια θα ασκήσει τον επιστήμονα στην τέχνη του σχεδιασμού και στην πειθαρχία της σκέψης, πλουτίζοντας παράλληλα το βιογραφικό του σημείωμα και τονώνοντας την επιστημονική του εγκυρότητα. Φτάνει όμως αυτό; Προφανώς όχι. Χωρίς την έντεχνη μετουσίωση της σε χρηστική γνώση και την έγκαιρη μεταλαμπάδευσή της στον ευρύτερο επιστημονικό χώρο, η κάθε ερευνητική κατάκτηση θα μοιάζει περισσότερο με αυτιστικά οχυρωμένο επιστημονισμό, παρά με πραγματική προαγωγή της επιστήμης. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε, ότι o ακαδημαϊκός-ερευνητής οφείλει να είναι και παιδαγωγός. Είναι αυτός που μαζί με τον παιδευόμενο και με τα μορφωτικά αγαθά και τις ευκαιρίες που του παρέχει η εκάστοτε εποχή, θα καθορίσει την ουσία της Παιδείας.4
1. Νίκος Μπακουνάκης : Αδιάβαστα Το Βήμα 23/09/2012
2. Gerald D. Edelman: Bright, Air, Brilliant Fire: On The Matter Of The Mind, Basic Books Inc,1992
3. D. Edelman & Giulio Tononi : A Universe of Consciousness. How Matter Becomes Imagination, Basic Books Inc, 2001
4. Ε.Π. Παπανούτσου. Φιλοσοφία και Παιδεία. Ίκαρος. Β Έκδοση.
Συζήτηση σχετικά με αυτό το άρθρο