Του Ηρακλή Καρκαζή, Αναπληρωτή Καθηγητή ΕΚΠΑ
Οδοντιατρικό Βήμα, Μάιος – Ιούνιος 2018
Πολλοί δέχονται ότι οτιδήποτε υπάρχει ως αλήθεια (μας) είναι η μαρτυρία της εμπειρίας (μας) αφού κάθε σημαίνον αντλεί το βάθος του και άρα την εξατομικευμένη νοηματοδότησή του από τα προσωπικά μας βιώματα. Πιο επιστημονικά θα λέγαμε ότι η εμπειρία εγγράφεται στους εγκεφαλικούς νευρώνες μας ως ίχνος με πλαστικότητα, μια ιδιότητα που επιτρέπει τη μεταγενέστερη αποσύνδεση του (του ίχνους δηλαδή) από αυτή ταύτη την εμπειρία. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Σημαίνει ότι έτσι διαμορφώνεται μια εσωτερική πραγματικότητα, στην οποία τα σημαινόμενα οργανώνονται σε ατομικά σενάρια που αντιστοιχούν περισσότερο στις εκάστοτε φαντασιωτικές μας επιδιώξεις και λιγότερο στην αντικειμενική πραγματικότητα που πυροδότησε τις αρχικές εμπειρίες.
Με άλλα λόγια η μνήμη μας δεν ανασύρει αποθηκευμένα megabytes αλλά μάλλον ανασυνθέτοντας δημιουργεί, εν τινι μέτρω, ψευδαισθητικές πληροφορίες. Ως επίπτωση ο ψυχικός και νοητικός μας κόσμος με μικρού βαθμού ελευθερία, μοιραία εγκυστώνεται μέσα στις ανακυκλούμενες βιωματικές μας παραστάσεις, συχνά περιβεβλημένες με αξιοσημείωτη θυμική ένταση. Πολύ πριν τον Freud, τον Lacan και τον Saussure ο γνωστός μας Πλάτων ερωτών τον Θεαίτητο «τι είναι γνώση;» λαμβάνει ως απάντηση ένα παλαιότερο επιχείρημα του σοφιστή Πρωταγόρα «πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος» δηλαδή το κάθε τι για τον καθένα είναι έτσι όπως του φαίνεται. Τη σύνθετη και δύσκολη προσπάθεια ενεργητικής ακρόασης, κατανόησης, αποκωδικοποίησης του λόγου του άλλου και στη συνέχεια συγκρότησης μιας απάντησης στα πλαίσια ενός διαλόγου επικοινωνίας, διαχειρίζεται και η ψυχανάλυση. Γιατί ο λόγος δεν αγωνίζεται μόνο να εγκαταστήσει επικοινωνία αλλά ακόμα και ως lapsus (Φροϋδικό ολίσθημα) είναι φορέας της μοναδικότητας του κάθε ατόμου…… Αρκεί βέβαια να μπορείς να τον αποκρυπτογραφήσεις.
*Με αφορμή τη συνήθη Βαβυλωνία σε συνεδριάσεις συλλογικών οργάνων
• Francois Ansermet, Pierre Magistretti. Τα ίχνη της εμπειρίας. Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης. 2016
• Gerald Edelman, Giulio Tononi, Το σύμπαν της συνείδησης. Πως η ύλη γίνεται φαντασία. Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης. 2008
Συζήτηση σχετικά με αυτό το άρθρο