Η Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση (ΗΛ.Σ.) έφερε μια «επανάσταση» στην εξυπηρέτηση ασθενών. Ειδικά μέσα στην πανδημία της Covid-19 αποδείχθηκε πόσο μεγάλη διευκόλυνση αποτελεί, ακόμα και σε αυτούς που για χρόνια επέμεναν στον παραδοσιακό τρόπο να παίρνουν σε έγχαρτη μορφή τις ιατρικές/φαρμακευτικές συνταγές και παραπεμπτικά. Εκτός απ’ τους ασθενείς, απ’ το σύστημα της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφης επωφελούνται αντίστοιχα στη ροή εργασίας τους και οι υγειονομικοί. Πλέον, η ΗΛ.Σ. μετράει 13 χρόνια λειτουργίας, αλλά ακόμα και σήμερα πολλοί στον χώρο της υγείας δεν γνωρίζουν τις δυνατότητες που παρέχει στο πλήρες εύρος της. Και αυτό αφορά και τους οδοντιάτρους, μεγάλο μέρος των οποίων φαίνεται να αγνοεί τις δυνατότητες που τους προσφέρει η πρόσβαση στο σύστημα. Το θέμα ανέπτυξαν κατά το 41ο Πανελλήνιο Οδοντιατρικό Συνέδριο, σε ενότητα με τίτλο «Ενσωμάτωση της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης στην οδοντιατρική περίθαλψη: Προκλήσεις και πλεονεκτήματα», οι Γ. Μουτούσης (DDS, Mcs Δημόσιας Υγείας ΕΣΔΥ, Διευθυντής ΕΣΥ Τμήμα ΣΓΠΧ του ΠΓΝΠ) και Δρ Ε. Γεωργακοπούλου (Στοματολόγος – Οδοντίατρος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ), με συντονιστές τους Δρ Μ. Μενενάκου (Παιδοδοντίατρος, MBA Οικονομικής Διοίκησης Μονάδων Υγείας) και Β. Σταθόπουλο (Ορθοδοντικό, Μέλος Δ.Σ. ΕΟΟ & ΟΣΑ και Εκπρόσωπο ΕΟΟ στο Συμβούλιο Ευρωπαίων Οδοντιάτρων). Συνεχεία αυτού οι τέσσερις επιστήμονες μιλούν στο «Ο.Β.» για την Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση και το πόσο αφορά τον οδοντιατρικό κλάδο, τα οφέλη της αλλά και τις προκλήσεις.
Της Γεωργίας Σάκκουλα, δημοσιογράφου
Γιώργος Μουτούσης
Τι είναι η ηλεκτρονική συνταγογράφηση και πώς αφορά τους οδοντιάτρους;
Σύμφωνα με το νόμο 3892 ΦΕΚ Α΄ 189/04.11.2010, ως ηλεκτρονική συνταγογράφηση ορίζεται η παραγωγή, διακίνηση και έλεγχος των ιατρικών συνταγών και παραπεμπτικών ιατρικών πράξεων, με την χρήση τεχνολογίας ηλεκτρονικών υπολογιστών και τηλεπικοινωνιών, με τρόπο που διασφαλίζει την εγκυρότητα, την ασφάλεια και την διαφάνεια των διακινούμενων πληροφοριών.
Σύμφωνα με το NHS (σ.σ. Βρετανικό Σύστημα Υγείας), ως ηλεκτρονική συνταγογράφηση ορίζεται η αξιοποίηση των ηλεκτρονικών συστημάτων για τη διευκόλυνση και την ενίσχυση της επικοινωνίας μιας ιατρικής εντολής ή συνταγής, βοηθώντας στην επιλογή, τη διαχείριση και την προμήθεια ενός φαρμάκου μέσω της γνώσης και υποστήριξης αποφάσεων, παρέχοντας μια διαδρομή του ελέγχου για το σύνολο της διαδικασίας χρήσης των φαρμάκων.
Με βάση τον ιδρυτικό της νόμο, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση διακρίνει ΙΑΤΡΟΥΣ, ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΥΣ και ΜΑΙΕΥΤΕΣ.
ΔΕΝ διακρίνει ιατρούς και οδοντιάτρους, όπως επίσης ΔΕΝ διακρίνει ιδιώτες ελευθεροεπαγγελματίες και εργαζόμενους του Δημοσίου.
Προβλέπει δε, την υποχρέωση όλων των ιατρών, κατά συνέπεια και των οδοντιάτρων αφού τους θεωρεί ιατρούς, να εγγραφούν ως χρήστες του Συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης (ΣΗΣ).
Η αντιμετώπιση αυτή των οδοντιάτρων ως ενιαίο και αναπόσπαστο μέλος της ιατρικής κοινότητας αποτελεί τεράστια επιτυχία και καταξίωση για τον κλάδο, ο οποίος αντιμετωπίζει σειρά διακρίσεων σε άλλους τομείς επαγγελματικής άσκησης.
Το ΣΗΣ διακρίνει διαφορές στο είδος και τον τύπο του φαρμάκου και των εξετάσεων ανάλογα την ειδικότητα. Μπορούμε με την ευρεία έννοια να πούμε ότι θεωρεί την οδοντιατρική ως μία ειδικότητα της ιατρικής, κάτι απόλυτα θετικό κατά την άποψή μου.
Συνεπώς αφορά απόλυτα ΟΛΟΥΣ τους οδοντιάτρους, ανεξάρτητα από την επαγγελματική κατάσταση την οποία έχουν και προσφέρει σε αυτούς όλα εκείνα τα εργαλεία που περιλαμβάνει στην πλατφόρμα της για την εξυπηρέτηση των ασθενών τους.
Τι δυνατότητες προσφέρει στους επαγγελματίες υγείας και ποια τα οφέλη της, τόσο για αυτούς όσο και για τους ασθενείς;
Η Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση σχεδιάστηκε και εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου, ώστε να προσφέρει τα μέγιστα δυνατά οφέλη στο τρίπτυχο ασθενείς- επαγγελματίες υγείας- συστήματα υγείας.
Το ΣΗΣ περιλαμβάνει την δεδομένη στιγμή εκτός των άλλων:
• Συνταγογράφηση φαρμάκων και εξετάσεων
• Έκδοση βεβαιώσεων, αναρρωτικών αδειών, πιστοποιητικών, γνωματεύσεων
• Ηλεκτρονικό βιβλιάριο υγείας παιδιού
• Ηλεκτρονικό φάκελο υγείας ασθενούς
• Εθνικό μητρώο εμβολιασμών παιδιών και εφήβων
• Φάκελοι παροχών ΚΕΠΑ
• Εθνικό μητρώο ασθενών με covid-19
• Πληροφοριακό σύστημα HIV λοίμωξης
Είναι ένα σύστημα δυναμικό που εμπλουτίζεται και προσαρμόζεται συνεχώς στις απαιτήσεις και τις ανάγκες των χρηστών του.
Το ΣΗΣ ΔΕΝ διακρίνει ιατρούς και οδοντιάτρους, όπως επίσης ελευθεροεπαγγελματίες και εργαζόμενους του δημοσίου, αφορά δε τους ασφαλισμένους ΟΛΩΝ των ταμείων.
Υπάρχουν περιορισμοί στα είδη των φαρμάκων και των εξετάσεων που μπορούν να συνταγογραφηθούν ανάλογα την ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ.
Το σύστημα επιβάλλει Υποχρεωτική Συσχέτιση κάθε συνταγογράφησης με συγκεκριμένη νόσο ή νόσους, σύμφωνα με την κωδικοποίηση ICD 10 (International Classification of Diseases).
Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι οι Οδοντιατρικοί Κωδικοί ξεπερνούν τους 200. Οι κωδικοί συνδυάζονται με φάρμακα και εξετάσεις, ενώ επιτρέπεται η αναγραφή περισσοτέρων τους ενός σε κάθε ασθενή.
Από τον κωδικό Κ00 (Διαταραχές της ανάπτυξης και της ανατολής των δοντιών) έως και τον κωδικό Κ14 (Νοσήματα γλώσσας) εμπεριέχονται κυρίως νοσήματα οδοντιατρικού ενδιαφέροντος. Κωδικοί που επίσης αναζητούνται συχνά είναι ο Κ12.2 (Κυτταρίτιδα του στόματος) καθώς και ο Μ87 (Οστεονέκρωση γνάθων από φάρμακα), ενώ στην κατηγορία S02 (Κατάγματα κρανίου και οστών του προσώπου) εμπεριέχεται ο κωδικός s02.5 (Κάταγμα δοντιού).
ΟΛΟΙ οι οδοντίατροι μπορούν εκτός των φαρμάκων να συνταγογραφήσουν εξετάσεις αλλά και αναρρωτικές άδειες. Ενδεικτικά αναφέρω κάποιες από τις εξετάσεις που συνταγογραφούνται επειδή ακριβώς το σύστημα μας αντιμετωπίζει ως ιατρούς του στόματος και όχι ως κάτι διαφορετικό.
• Πανοραμική ακτινογραφία
• Κεφαλομετρική ακτινογραφία
• Γενική αίματος και έλεγχος πηκτικότητας
• Βιοχημικοί δείκτες στους οποίους μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται έλεγχος σακχάρου, ηπατικά ένζυμα, αντιγόνα ηπατίτιδας, αντιγόνα αυτοάνοσων νόσων κλπ
• Παθολογοανατομική Ιστοπαθολογική εξέταση
• Αξονική τομογραφία σπλαγχνικού κρανίου
Την επόμενη φορά που θα θέλετε να ελέγξετε το σάκχαρο ή την πηκτικότητα ενός ασθενούς συνταγογραφήστε του τις κατάλληλες εξετάσεις και στείλτε τον κατευθείαν στο πλησιέστερο εργαστήριο αντί να τον παραπέμπετε σε άλλον ιατρό για τον έλεγχο αυτό. Προϋπόθεση αναγκαία βέβαια είναι να γνωρίζουμε τι ακριβώς να ζητήσουμε για τον έλεγχο, πώς να το συνταγογραφήσουμε, καθώς και το εύρος των φυσιολογικών τιμών.
Να εργαζόμαστε με μία φράση ως ΙΑΤΡΟΙ ΣΤΟΜΑΤΟΣ.
Με την ίδια ευκολία μέσω του ΣΗΣ μπορούμε εύκολα και με την συγκατάθεση του ασθενή να αναζητήσουμε τα φάρμακα που λαμβάνει για τις πιθανές νόσους του.
Όπως επίσης να του χορηγήσουμε επίσημα την αναρρωτική άδεια που κρίνουμε. Και να καταχωρίσουμε επίσημα το αποτέλεσμα του test covid που του έχουμε κάνει ως επαγγελματίες υγείας.
Όλα τα παραπάνω απαιτούν την πιστοποίησή μας στο σύστημα που γίνεται εύκολα μέσω της πλατφόρμας και είναι ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ από την πιστοποίηση που πιθανόν έχουμε κάνει για τα φάρμακα. Και μην ξεχνάμε ότι σύμφωνα με το νόμο είναι ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ.
Συνοψίζοντας ως ΟΦΕΛΗ της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης θα μπορούσαμε να αναφέρουμε:
• Επιστημονικό κύρος- Ιατροί του Στόματος
• Ασφάλεια-Τεκμηρίωση-Έλεγχος συγχορήγησης
• Μείωση κόστους-Τεχνητή ζήτηση
• Ιστορικό ασθενή-Εξυπηρέτηση ασθενή
• Καταγραφή παραπομπών-Νομική κάλυψη
• Στατιστική αξιοποίηση
Εκτός από οφέλη, υπάρχουν και προβλήματα με την εφαρμογή του ΣΗΣ;
Δεν θα ήταν δυνατό να μην υπάρχουν και προβλήματα για την εφαρμογή ενός συστήματος που άλλαξε άρδην τον τρόπο έκδοσης και εκτέλεσης των πάσης φύσεως ιατρικών εγγράφων. Ως πρωταρχικό θεωρώ την ανάγκη εκπαίδευσης και εκμάθησης της λειτουργίας και των δυνατοτήτων του ΣΗΣ. Αποτελεί πραγματική παράλειψη η απουσία κάθε μορφής εκπαίδευσης των οδοντιάτρων επάνω στην χρήση του, ενώ παράλληλα συνιστά σαφή μείωση του επιστημονικού κύρους μας η παραπομπή των ασθενών μας σε άλλες ειδικότητες προκειμένου να συνταγογραφήσουν απαραίτητες για την δουλειά μας ιατρικές εξετάσεις.
Επίσης πρόβλημα αποτελεί η ανάγκη ύπαρξης τεχνολογικού εξοπλισμού όπως και αξιόπιστου διαδικτύου προκειμένου να λειτουργήσει το σύστημα. Επιγραμματικά μπορούμε να συνοψίσουμε τα κυριότερα προβλήματα στα παρακάτω:
• Ανάγκη Εκπαίδευσης-Εκμάθησης
• Ανάγκη Τεχνολογικού Εξοπλισμού
• Αδυναμία INTERNET
• Δυσκολία χρήσης σε αλλοδαπούς χωρίς ΑΜΚΑ
• Χρόνος (δεδομένο που ανατρέπεται αν προσθέσουμε την νομικά υποχρεωτική τήρηση ιατρικού φακέλου)
Καταλήγοντας μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση αυξάνει την ασφάλεια, την ποιότητα καθώς και το κύρος της οδοντιατρικής θεραπείας. Καθιστά την ολιστική παρακολούθηση και την εξατομικευμένη θεραπεία των ασθενών, πιο εφικτές.
Η συμμετοχή όλων των οδοντιάτρων σε αυτήν είναι και υποχρεωτική και επιβεβλημένη. Προπτυχιακή εκπαίδευση, σεμινάρια και webinar οφείλουν να οργανωθούν σε επίπεδο Πανεπιστημίου, Συλλόγων και ΕΟΟ ώστε όλοι να εξοικειωθούν με την ΗΛ.Σ.
Τέλος, η δημιουργία HELP DESK με σύμβουλο οδοντίατρο στην πλατφόρμα της ΗΛ.Σ. θα την έκανε πιο φιλική στην χρήση της, ενώ η ΕΟΟ οφείλει να διεκδικήσει το άνοιγμα ακόμα περισσότερων κωδικών εξετάσεων, πράξεων και φαρμάκων.
Ελένη Γεωργακοπούλου
Πώς βοηθά η ΗΛ.Σ. στη διαχείριση ενός οδοντιατρείου;
Καταρχάς, όλες οι οδηγίες και πράξεις καταγράφονται αυτοματοποιημένα, παρέχοντας ένα λεπτομερές και ακριβές ιστορικό για κάθε ασθενή. Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο σε περιπτώσεις αμφισβήτησης από τον ασθενή, καθώς τα καταγεγραμμένα δεδομένα έχουν νομική ισχύ (ακόμη και οι συνταγές που δεν έχουν εκτελεστεί, φαίνονται ως μη εκτελεσμένες) και μπορούν να χρησιμεύσουν ως αποδεικτικά στοιχεία.
Επιπλέον, τα δεδομένα είναι εύκολα προσβάσιμα. Οι οδοντίατροι μπορούν να ανακτήσουν γρήγορα πληροφορίες για τις επισκέψεις, τις θεραπείες και τις οδηγίες για κάθε ασθενή. Επιπρόσθετα, τα δεδομένα μπορούν να εξαχθούν σε μορφή PDF ή άλλες μορφές εγγράφων, επιτρέποντας για όποιον το επιθυμεί και τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου ατομικού αρχείου για κάθε ασθενή, σε έντυπη μορφή.
Συνολικά, η χρήση της ΗΛ.Σ. βοηθά στην αύξηση της αποδοτικότητας, στη βελτίωση της οργάνωσης, και στην ενίσχυση της νομικής ασφάλειας στη διαχείριση ενός οδοντιατρείου.
Ποια τα πλεονεκτήματα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης ειδικά στην οδοντιατρική περίθαλψη;
Η ΗΛ.Σ. προσφέρει μεγάλα οφέλη στη διαχείριση ασθενών, ειδικά για εκείνους που λαμβάνουν πολυφαρμακευτική αγωγή. Η ΗΛ.Σ. βοηθά στη βελτίωση της ασφάλειας των ασθενών μειώνοντας τον κίνδυνο ανθρώπινων λαθών στη διαχείριση των φαρμάκων. Επιτρέπει την ηλεκτρονική πρόσβαση στο φαρμακευτικό ιστορικό του ασθενούς, διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ οδοντιάτρων, γιατρών και φαρμακοποιών (μπορείς να βρεις τα στοιχεία επικοινωνίας των αλλων ιατρών του ασθενούς), και επιτρέπει προσοχή σε αλληλεπιδράσεις φαρμάκων για την αποφυγή προβλημάτων όπως τοξικότητα κ.α.
Η είσοδος στο σύστημα της ΗΔΙΚΑ σημαίνει πρόσβαση στον ιατρικό φάκελο του ασθενούς. Οι οδοντίατροι έχουν την ίδια πρόσβαση με τους γιατρούς;
Οι οδοντίατροι έχουν την ίδια πρόσβαση με τους γιατρούς στον ιατρικό φάκελο του ασθενούς μέσω της ΗΔΙΚΑ. Και τους δίνεται η δυνατότητα να κάνουν εισαγωγή δεδομένων κατά την επίσκεψη. Σε ορισμένες πληροφορίες είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι έχουν πρόσβαση μόνο οι οικογενειακοί ιατροί. Ωστόσο, τονίζεται η σημασία της συγκατάθεσης του ασθενούς σε όλες τις διαδικασίες.
Πώς διασφαλίζεται η ασφάλεια των ευαίσθητων ιατρικών πληροφοριών για κάθε ασθενή;
Το ΗΔΙΚΑ είναι μέρος ενός ευρύτερου συστήματος ασφάλειας που περιλαμβάνει και άλλα ψηφιακά εργαλεία, όπως το ηλεκτρονικό πορτοφόλι και την ηλεκτρονική ταυτότητα, εξασφαλίζοντας έτσι ένα επίπεδο ασφάλειας παρόμοιο με αυτό που παρέχεται σε όλα τα δεδομένα των πολιτών.
Κάθε πρόσβαση στον ιατρικό φάκελο ενός ασθενούς καταγράφεται, παρέχοντας έτσι μια ισχυρή μέθοδο ελέγχου και διαχείρισης των προσβάσεων.
Η πρόσβαση στον ηλεκτρονικό φάκελο του ασθενούς είναι ασφαλέστερη λόγω της απαιτούμενης συγκατάθεσης του ασθενούς και της χρήσης ενός κωδικού OTP (One-Time Password), που αποστέλλεται στον ασθενή και εξασφαλίζει την επιβεβαίωση της ταυτότητάς του.
Βασίλειος Σταθόπουλος
Ποιες είναι οι προκλήσεις στην αξιοποίηση δεδομένων υγείας;
Προκειμένου να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό των δεδομένων για την υγεία απαιτείται ένα νομοθετικό πλαίσιο αποθήκευσης και χρήσης των δεδομένων υγείας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαμορφώνει τον Κανονισμό για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου Δεδομένων για την Υγεία (European Health Data Space – EHDS) που ψηφίσθηκε στις 13/12/2023.
Ο Κανονισμός αυτός αποτελεί βασικό πυλώνα της ισχυρής Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας ειδικά για την υγεία, το οποίο αποτελείται από κανόνες, κοινά πρότυπα και πρακτικές, υποδομές και ένα πλαίσιο διακυβέρνησης που αποσκοπεί:
1. στην ενδυνάμωση των ατόμων μέσω της αυξημένης ψηφιακής πρόσβασης και ελέγχου των ηλεκτρονικών προσωπικών δεδομένων υγείας τους, σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο,
2. στην βελτίωση της παροχής υγειονομικής περίθαλψης μέσω της ελεύθερης κυκλοφορίας τους και της προώθησης μιας ενιαίας αγοράς για συστήματα ηλεκτρονικών μητρώων υγείας, συναφή ιατροτεχνολογικά προϊόντα και συστήματα τεχνητής νοημοσύνης υψηλού κινδύνου (κύρια χρήση δεδομένων / πρόγραμμα JA-09),
3. στην παροχή ενός συνεκτικού, αξιόπιστου και αποτελεσματικού πλαισίου για τη χρήση των δεδομένων υγείας για έρευνα, καινοτομία, χάραξη πολιτικής και ρυθμιστικές δραστηριότητες (δευτερεύουσα χρήση δεδομένων / πρόγραμμα GR-HDAB).
Μια δεύτερη πρόκληση αποτελεί η διαφύλαξη των προσωπικών δεδομένων υγείας, των πολιτών λαμβανομένης υπόψη της ευαισθησίας των δεδομένων αυτών, άρα απαιτείται ένα ισχυρό πλαίσιο προστασίας. Αναλυτικότερα, ο EHDS βασίζεται σε ένα πλέγμα Κανονισμών και Οδηγιών που περιλαμβάνει τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (General Data Protection Regulation-GDPR), την προτεινόμενη πράξη για τη διακυβέρνηση δεδομένων (Data Governance Act), το σχέδιο πράξης για τα δεδομένα (Data Act) και την Οδηγία για τα συστήματα δικτύων και πληροφοριών (Network & Information Systems Directive).
Την τρίτη πρόκληση αποτελεί η διαλειτουργικότητα των υφισταμένων υπολογιστικών συστημάτων. Η δημιουργία ενιαίου νεφεϋπολογιστικού χώρου αποθήκευσης των Ευρωπαϊκών δεδομένων υγείας είναι πρόκληση καθόσον αυτά προέρχονται από βάσεις δεδομένων που δεν επικοινωνούν μεταξύ τους. Εκκινούν τώρα στις Βρυξέλλες οι διεργασίες για την υλοποίηση του έργου «Ευρωπαϊκός χώρος δεδομένων για την υγεία / Extended EHR@EU Data Space for Primary Use», συντονιστής του οποίου είναι η Κύπρος μέσω της Εθνικής Αρχής Ηλεκτρονικής Υγείας. Το συγκεκριμένο έργο αναμένεται να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών σχετικά με τη διαλειτουργικότητα και την ανταλλαγή δεδομένων υγειονομικής περίθαλψης και στη δημιουργία του ευρωπαϊκού προτύπου του ενιαίου ηλεκτρονικού φακέλου υγείας του πολίτη, ήτοι τον καθορισμό των δεδομένων που θα περιλαμβάνει ο φάκελος (δομή φακέλου), ο τρόπος λειτουργίας του, η ασφάλειά του, τα πρωτόκολλα επικοινωνίας και αποθήκευσης του, καθώς επίσης και το ποιοι θα έχουν πρόσβαση και με ποιο τρόπο.
Τέλος, η χρηματοδότηση του εγχειρήματος αποτελεί την αναγκαία και ικανή συνθήκη εκτέλεσής του και σε αυτό θα χρησιμοποιηθούν κοινοτικοί πόροι του προγράμματος «EU4Health» και παράλληλα Εθνική συνεισφορά των Κρατών μελών. Το CED παρεμβαίνει συστηματικά σε όλα τα στάδια της νομοθέτησης υπέρ μέτρων ανακούφισης των οδοντιατρείων από τις υποχρεώσεις που θα προκύψουν από την εφαρμογή της ανωτέρω νομοθεσίας και κυρίως να υπάρξει χρηματοδότηση προς τις ΠΦΥ από εθνικούς ή ενωσιακούς πόρους.
Στο Ευρωκοινοβούλιο έχουν κατατεθεί περίπου 2.000 τροπολογίες, καθώς εμπλέκονται με παρεμβάσεις πολλές ομάδες ή υγειονομικές ενώσεις, όπως το Συμβούλιο Ευρωπαίων Οδοντιάτρων (CED), οι δε αρμόδιες παρασκευαστικές Επιτροπές του Ευρωκοινοβουλίου ENVI & LIBE προέβησαν σε ορισμένες τροποποιήσεις των προτάσεων που εισηγήθηκε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως η εξαίρεση από τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις Οδηγίες ψηφιακών υπηρεσιών για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις στη μεταβατική περίοδο (βλ. οδοντιατρεία με λιγότερους από 9 εργαζόμενους / Recommendation 2003/361/EC).
Ποιες ψηφιακές δεξιότητες απαιτούνται σήμερα απ’ τους επαγγελματίες υγείας, εν προκειμένω τους οδοντιάτρους, ώστε να αξιοποιούν τα σύγχρονα εργαλεία;
Οι σημερινοί οδοντίατροι αλλά και οι λοιποί υγειονομικοί είναι αντιμέτωποι με σημαντικές αλλαγές που φέρνουν οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες αλλά και ο Κανονισμός για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου Δεδομένων για την Υγεία. Συμπερασματικά, θα πρέπει να αυξήσουν τις γνώσεις πληροφορικής και τις ψηφιακές δεξιότητες τους στο άμεσο μέλλον. Ειδικότερα θα πρέπει να κατανοούν, να επεξεργάζονται και να προωθούν πληροφορίες μέσω έξυπνων συσκευών και ψηφιακών εφαρμογών του πεδίου ενασχόλησής τους.
Θα πρέπει να χειρίζονται (mobile health) ασύρματες ιατρικές συσκευές με σκοπό την παρακολούθηση ασθενών, την πρόληψη, τη ρύθμιση θεραπείας και τη διαχείριση χρόνιων παθήσεων. Επίσης, να κατανοούν έννοιες και εφαρμογές της τηλεϊατρικής, της τεχνητής νοημοσύνης, της μηχανικής μάθησης και της ρομποτικής.
Θα πρέπει επίσης να κατανοούν τις μελλοντικές κατευθύνσεις στον ψηφιακό μετασχηματισμό της υγείας τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και στον διεθνή χώρο. Ακόμα, θα πρέπει να αξιολογούν τα πλεονεκτήματα, μειονεκτήματα, την προστιθέμενη αξία, τους περιορισμούς και κινδύνους των νέων τεχνολογιών, ενώ παράλληλα να είναι εξοικειωμένοι με τις ηθικές, νομικές και κοινωνικές συνέπειες κατά την εφαρμογή τους.
Τέλος, θα πρέπει να διαθέτουν βασικές ψηφιακές γνώσεις και επικοινωνιακές δυνατότητες με επαγγελματίες του τεχνολογικού τομέα, με άλλους επαγγελματίες υγείας και με ασθενείς μέσω κοινωνικών δικτύων.
Υπάρχει κάποιο ευρωπαϊκό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται και η ΗΛ.Σ. στη χώρα μας και πώς αυτό ενδεχομένως ενδιαφέρει πρακτικά τους ασφαλισμένους αλλά και τους παρόχους;
Όσον αφορά το νομοθετικό πλαίσιο στην Ε.Ε., ενδεικτικά αναφέρονται:
Η Οδηγία 2012/52/ΕΕ που αφορά τη διευκόλυνση αναγνώρισης ιατρικών συνταγών που εκδίδονται σε άλλη Χώρα. Η ηλεκτρονική έκδοση & εκτέλεση ιατρικών συνταγών επιτρέπει στους Ευρωπαίους πολίτες να προμηθεύονται τα φάρμακά τους σε φαρμακείο που βρίσκεται σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, χάρη στην ηλεκτρονική μεταφορά της ηλεκτρονικής συνταγής τους από τη χώρα ασφάλισης (χώρα Α) στη χώρα που ταξιδεύουν (χώρα Β). Μέσω της ίδιας υπάρχουσας ηλεκτρονικής υποδομής η χώρα Α ενημερώνεται για την εκτέλεση των συνταγών που εκτελούνται στη Χώρα Β, και
Η Οδηγία 2011/24/ΕΕ, η οποία ενσωματώθηκε στην Ελληνική νομοθεσία με τον νόμο 4213/ 2013 και αφορά την ανάπτυξη από Κράτη Μέλη της διαλειτουργικότητας στην e-συνταγογράφηση.
Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση φαρμάκων απαιτεί τη συνεργασία πολλών ατόμων και η εφαρμογή απαιτεί έναν αριθμό διασυνδέσεων με άλλα υπάρχοντα συστήματα. Είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια αντικατάσταση των έντυπων παραγγελιών με ηλεκτρονικές. Περιλαμβάνει την ηλεκτρονική μετάδοση της παραγγελίας στο φαρμακείο και της καταγραφής των εντολών στον Ηλεκτρονικό Φάκελο του Ασθενούς. Το σύστημα εισαγωγής ιατρικών εντολών εξετάσεων αυξάνει την αποτελεσματικότητα και βελτιώνει τόσο την ασφάλεια όσο και τη φροντίδα των ασθενών.
Πέραν των πλεονεκτημάτων που ήδη αναφέρθηκαν, στα οφέλη για τον ασθενή και τον πάροχο περιλαμβάνονται ενδεικτικά:
• Η διασύνδεση με ηλεκτρονικά αρχεία υγείας και συστήματα υποστήριξης αποφάσεων σε διασυνοριακό επίπεδο,
• Η δυνατότητα αναγνώρισης του συνταγογραφούντος οδοντίατρου,
• Η διευκόλυνση της σύνδεσης με συστήματα αναφοράς ανεπιθύμητων ενεργειών φαρμάκων και προειδοποιήσεις για αλληλεπίδραση φαρμάκων,
• Η δυνατότητα για την άμεση ανάλυση δεδομένων,
• Η μείωση του κόστους,
• Η μείωση της υπο-συνταγογράφησης / υπερ-συνταγογράφησης
Μαρία Μενενάκου
Τι ρόλο παίζουν τα health appplications;
Οι εφαρμογές που απευθύνονται σε παρόχους υγειονομικής περίθαλψης έχουν τεράστιο εύρος δυνατοτήτων που ξεκινάει από την συλλογή πληροφοριών, την επικοινωνία μέσα στην ιατρική ομάδα, την επικοινωνία ως και την εξασφάλιση συναίνεσης του ασθενή μέσα από την βήμα προς βήμα τυποποιημένη ενημέρωσή του.
Διευκολύνουν τις επιδημιολογικές καταγραφές, την έρευνα, και, μέσω εφαρμογών της τεχνητής νοημοσύνης, συμβάλλουν στην έγκαιρη και πρώιμη διάγνωση. Συμβάλλουν, επίσης, τα μέγιστα στην ανάπτυξη τηλεϊατρικής.
Οι εφαρμογές που απευθύνονται στο κοινό βοηθούν στη διατήρηση ενός υγιούς τρόπου ζωής, ενθαρρύνουν την άσκηση, συμβάλλουν στην παρακολούθηση ζωτικών σημείων και καθιστούν τον καθένα μας παραγωγό της ατομικής του υγείας. Αυτή την στιγμή αναπτύσσονται εφαρμογές, που μέσω αλγορίθμων, θα μπορούν να κάνουν διάγνωση αρχομένης τερηδόνας, κάτι που μας αφορά πιο άμεσα!
Πόσο έχει προχωρήσει η Ελλάδα στην αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας στην οργάνωση των δομών υγείας;
Η Ελλάδα έχει ένα νομοθετικό πλαίσιο που παρουσιάζει «κενά» ως προς την αξιολόγηση, τη συνταγογράφηση και την αποζημίωση ψηφιακών εργαλείων -όπως για παράδειγμα τα health apps-, ενώ διαθέτει κατακερματισμένα πληροφοριακά συστήματα που δεν επιτρέπουν την αξιοποίηση μεγάλου όγκου δεδομένων με σκοπό την παροχή εξατομικευμένης θεραπείας, αλλά και την ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας.
Δράσεις για την ενίσχυση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης τρέχουν συνεχώς, και περιλαμβάνονται στην «Βίβλο του ψηφιακού μετασχηματισμού 2020- 2025».
Παράλληλα, η ενεργοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Δεδομένων για την Υγεία (European Health Data Space) θα συμβάλλει καθοριστικά στην ομογενοποίηση της Ψηφιακής Υγείας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Οι Έλληνες οδοντίατροι σε τι βαθμό κάνουν χρήση αυτών των ψηφιακών εργαλείων και δη της ΗΛ.Σ.;
Οι οδοντίατροι δεν έχουμε εκπαιδευτεί σε προπτυχιακό επίπεδο στον τομέα αυτό. Επίσης δεν έχω αντιληφθεί να προσφέρεται η δυνατότητα εκμάθησης των δυνατοτήτων του συστήματος μέσα από σεμινάρια συνεχιζόμενης επιμόρφωσης. Χρησιμοποιούμε το σύστημα πρωτίστως για συνταγογράφηση αντιβιοτικών, και σπάνια, για πανοραμικές ακτινογραφίες (διότι δεν υπάρχουν συμβεβλημένα ιδιωτικά κέντρα).
Επί πανδημίας «ανακαλύψαμε» τη δυνατότητα να ανεβάζουμε τα αποτελέσματα της διαγνωστικής εξέτασης Covid που μπορούσαμε να εκτελούμε στο ιδιωτικό μας οδοντιατρείο.
Οφείλουμε στους ασθενείς μας και στους εαυτούς μας να αποκτήσουμε τις απαραίτητες δεξιότητες για την χρήση όλων των εργαλείων και δυνατοτήτων που μας προσφέρει η πλατφόρμα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης.
«ΟΒ», ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2023, ΤΕΥΧΟΣ 155
Συζήτηση σχετικά με αυτό το άρθρο